της Νέλλης Ψαρρού
http://www.nellypsarrou.com/index.php?option=com_content&task=view&id=249&Itemid=63
Με αφορμή τη φετινή κινητοποίηση για την ελεύθερη κατασκήνωση, αλλά και το Καραβάνι για την ελεύθερη κατασκήνωση, έχουν ξεκινήσει πολλές συζητήσεις με ποικίλο και διαφορετικό περιεχόμενο. Αυτό που ξαφνιάζει(;) δυσάρεστα είναι η αναπαραγωγή συγκεκριμένων νοοτροπιών ή και ψευδοεπιχειρημάτων που, εν πολλοίς, συναντάμε ενάντια σε κάθε κίνηση -ατομική ή συλλογική- που αναζητά την Ελευθερία – τα πρόσφατα παραδείγμα είναι και πολλά και πολύ (πιο) επώδυνα.
Σε αυτό το άρθρο, μέσα από την πληθώρα απόψεων και επιχειρημάτων, θα επιλέξω να ασχοληθώ με ένα συγκεκριμένο τύπο επιχειρηματολογίας, αυτήν που καταγγέλει τον ελεύθερο κατασκηνωτή ως ρυπαντή και καταστροφέα της φύσης. Η επιλογή αυτή πηγάζει όχι από την αξιολόγηση του επιχειρήματος αυτού ως περισσότερο σημαντικού από άλλα, αλλά ως εκείνου που συναντάμε σε όλους τους πολιτικούς και κοινωνικούς χώρους, ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης, αλλά και ως εκείνου που συγκεντρώνει το κύριο χαρακτηριστικό των ενορχηστρωμένων επιθέσεων στους ανθρώπους που διεκδικούν: τη μετατροπή του θύματος σε θύτη.
Νέο είδος προς εξαφάνιση – ή Ποινικοποίηση της Ρύπανσης
Όπως ίσως να είναι γνωστό σε κάθε ενδιαφερόμενο για το ζήτημα της ελεύθερης κατασκήνωσης, η νομική απαγόρευσή της δεν αποτελεί ζήτημα προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά εντάσσεται στον νόμο περί προστασίας του οργανωμένου τουρισμού: ο νόμος Ν.2160/93 (παρ.12, άρθ. 4) (ΦΕΚ 18/Α/19.7.93) «Ρυθμίσεις για τον τουρισμό και άλλες διατάξεις» απαγορεύει την ελεύθερη κατασκήνωση σε κοινόχρηστους χώρους, δάση, αιγιαλούς, ακόμη και σε ιδιωτικά οικόπεδα(!), επιφυλάσσοντας στους παραβάτες αυτόφωρη σύλληψη, ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή μέχρι 150 ευρώ (δείτε εδώ κείμενο για τον νόμο). Δηλαδή, δεν θα πας διακοπές αν δεν θες να πληρώσεις - εκτός αν έχεις σπίτι στο χωριό ή παρανομήσεις(!): η τουριστική "ανάπτυξη" της χώρας είναι πιο σημαντική από την επαφή με τη φύση, από τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, από την ελεύθερη μετακίνηση και διαμονή μέσα στη χώρα, από...
Η επαφή με τη φύση, από αυτονόητο δικαίωμα, έχει ενταχθεί στην αναπτυξιακή πολιτική της χώρας, και οι διακοπές έξω από αυτή τη λογική αντιμετωπίζονται απλώς ως διαφυγόντα κέρδη (κείμενό μου για την ανάπτυξη και το περιβάλλον εδώ). Να σημειωθεί ότι, βάση του νομικού αυτού πλαισίου, απαγορεύεται ακόμη και η φιλοξενία σκηνών στο οικόπεδο κάποιου, μιας και... «δεν μπορεί να αποδειχτεί ότι δεν κερδίζει από αυτό», όπως μας ενημέρωσε υπάλληλος του ΕΟΤ.
Φυσικά, μια νομική απαγόρευση, έστω και αντισυνταγματική, δεν θα είχε ίσως τόσο έρεισμα στην κοινωνία αν δεν συνοδευόταν από την απαραίτητη προπαγάνδα που απαιτείται προκειμένου το κέρδος και η καταστολή να τεθούν πάνω από τον Άνθρωπο. Κι έτσι, η κοινωνική αποστροφή εστιάζει κυρίως στο ζήτημα της ρύπανσης του περιβάλλοντα χώρου από τους κατασκηνωτές. Φυσικά, για να είναι πειστική η προπαγάνδα οφείλει να βρίσκει ψίγματα αλήθειας στην πραγματικότητα, προκειμένου τα να χρησιμοποιήσει για να διαστρέψει αυτή την ίδια την πραγματικότητα.
Κι έτσι, το ότι οι κατασκηνωτές "αφήνουν μια αηδία το μέρος", με "σαμπουάν στο ποτάμι και κωλόχαρτα παντού", που "παρατάνε τα σκουπίδια τους όταν φεύγουν" και όλα τα συναφή είναι μια πανέξυπνη μέθοδος που κάνει φερέφωνο της αυθαιρεσίας και της πραγματικής ρύπανσης κάθε πολίτη ακριβώς επειδή αυτά υπάρχουν και όλοι μας τα έχουμε δει. Κάνει ακόμα και τους ίδιους τους κατασκηνωτές να τα χρησιμοποιούν μεταξύ τους ως επιχειρήματα κατά της (μαζικής) ελεύθερης κατασκήνωσης.
Έχω ήδη επιχειρηματολογήσει εκτενώς πάνω σε αυτό το θέμα και στο ποιος πραγματικά ρυπαίνει και πώς (δείτε εδώ). Σε αυτο το άρθρο θέλω να επιστήσω αλλού την προσοχή.
Πράγματι, υπάρχουν και κάποιοι που ρυπαίνουν όταν κάνουν ελεύθερη κατασκήνωση. Κάποιοι που κόβουν κέδρους, κάποιοι που παρατάνε τα σκουπίδια τους να τα μαζέψει ο χαμάλης, και αυτοί που... χέστηκαν για τα κωλόχαρτα. Άπειρες φορές έχω συζητήσει ή και τσακωθεί μαζί τους, εγώ και πολλοί άλλοι. Δύο βασικά ζητήματα όμως ανακύπτουν:
Πρώτον: αν το πρόβλημα είναι η ρύπανση, να απαγορευτεί το να ρυπαίνει κανείς. Και να γίνει και κακούργημα θα έλεγα, ανάλογα με το μέγεθος της ρύπανσης. Και να μετρήσουμε τότε ποιος ρυπαίνει πιο πολύ: διότι στην Ελαφόνησο κόπηκαν ολόκληροι κέδροι για να γίνει το οργανωμένο κάμπινγκ, που όταν δεν είναι γεμάτο καλούνται οι αρχές να εφαρμόσουν τον νόμο! Και η ποινή του κάφρου που παρατάει τα σκουπίδια στην παραλία να είναι ευθέως ανάλογη με την ευθύνη του μπετόν-πάνω-στη-φύση ξενοδοχείου, που καίει ρεύμα, καταναλώνει τόνους χλωρίνης, και ρυπαίνει τα μαλθακά εγκεφαλοκύτταρα των πελατών με τις Ειδήσεις στην τηλεόραση...
Δεύτερον, όπως και στην κοινωνία, έτσι και στις επιμέρους κοινωνικές ομάδες, συναντά κανείς προβλήματα. Υπάρχουν άνθρωποι που απλά δεν καταλαβαίνουν, τι να κάνουμε τώρα; Δεν λειτουργεί το μηχάνημα... Υπάρχουν και οι άλλοι, που δεν ξέρουν. Ε, αυτοί πώς θα μάθουν; Με την απαγόρευση; Ή με την εκπαίδευση; [Υποθέτω πως είναι περιττό να επιχειρηματολογήσω στο δίπολο απαγόρευση/καταστολή vs εκπαίδευση/γαλούχηση].
Μιας και η απάντηση στο ερώτημα είναι προφανής, εγώ θα πάρω την ακριβώς αντίθετη εκδοχή της: "ναι", μπορεί να απαντήσει κάποιος, "απαγόρευση. Οι άνθρωποι είναι κάφροι, απαίδευτοι, κλπ κλπ... Να απαγορευτεί η ελεύθερη κατασκήνωση, δεν θα μετρήσω εγώ το βαθμό της ρύπανσης...".
Εντάξει, ας συμφωνήσουμε προς στιγμήν. Τότε, να απαγορευτεί κάθε δραστηριότητα κατά την οποία κάποιοι ρυπαίνουν. Να απαγορευτεί καταρχάς η πρόσβαση στην παραλία γενικώς. Μη μου πει κανείς ότι οι απλοί λουόμενοι δεν ρυπαίνουν, δεν παρατάνε τις γόπες τους στην παραλία και δεν αφήνουν πλαστικά μπουκάλια φεύγοντας; Να απαγορευτούν και τα πλοία που μας πάνε στα νησιά, αφού ρυπαίνουν και αυτά, να απαγορευτούν και τα αυτοκίνητα, να απαγορευτούν και τα αεροπλάνα και τα δακρυγόνα...
Αν και αυτό θα ήταν λογικό επακόλουθο μιας παράλογης λογικής, εν τούτοις δεν εφαρμόζεται ούτε γίνεται αποδεκτό από τους ίδιους όσους παραλογίζονται. Επειδή όμως δεν μπορούν/θέλουν να δεχτούν τις συνέπειες του συλλογισμού τους, σε αυτό το σημείο καταφτάνουν συνήθως τα επικουρικά επιχειρήματα: ότι οι σκηνίτες είναι ξυπόλουτοι και βρωμιάρηδες, άνομοι, βουτηγμένοι στα ναρκωτικά, ανάβουν φωτιές και καίγονται τα δάση μας... Αυτή η λογική δεν είναι απλώς παράλογη αλλά θίγει και αυτούς που την εκφέρουν, χωρίς καν να το κατανοούν.
Δηλαδή, όταν κατηγορείς ως βρωμιάρη αυτόν που δεν «χαλιέται» με το αλάτι πάνω του, που κάθεται στην άμμο και περπατά ξυπόλυτος στην παραλία, επειδή εσύ έχεις αποκοπεί τόσο από τη φύση (σου) που νιώθεις καλά μόνο καθισμένος σε έναν αποστειρωμένο καναπέ, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου με τον κλιματισμό, ποιος άραγε έχει το πρόβλημα;
Όταν παρακολουθείς την ενημέρωση από τον ΣΚΑΙ και γίνεσαι φερέφωνο της άποψης ότι οι κατασκηνωτές έκαψαν την Πρέβελη, παρόλο που όλοι γνωρίζουν ότι οι αρχές τους είχαν διώξει δυο εβδομάδες πριν (όπως είχαν διώξει και τους κατασκηνωτές από τον Καϊάφα το 2007 λίγες μέρες πριν καεί όλη η περιοχή), αλήθεια ποιανού τα συμφέροντα εξυπηρετείς; Όταν δηλώνεις αναρχικός και διεκδικητής, και όμως απειλείς ότι θα φωνάξεις τους μπάτσους ενάντια σε μια κινητοποίηση για την ελεύθερη κατασκήνωση την οποία συκοφαντείς στους ντόπιους ως την επέλαση των βαρβάρων που θα καταστρέφουν παίρνοντας ναρκωτικά (π.χ. Νάξος, για τη φετινή δράση), με ποιανών μοιάζει η συμπεριφορά σου;
Με αυτά και με κείνα, απαγορεύεται μόνο η ελεύθερη κατασκήνωση. Η ρύπανση όμως παραμένει ελεύθερη. Γιατί;
Η ρύπανση είναι μια εγγενής επιλογή του πολιτισμού μας και εφαρμόζεται σε όλα τα πεδιά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά. Η θεσμική μας επιλογή καταλαβαίνει μόνο την «ανάπτυξη» της ομοιομορφίας και αντιμετωπίζει τη φύση καθαρά ως εμπόρευμα – όποτε την επευφημεί το κάνει λόγω συμφέροντος. Φυσικά το ίδιο κάνει και με τους ανθρώπους του: εφαρμόζει κοινωνική λοβοτομή. Για όποιον πάει να ξεφύγει, η λύση είναι παλιά και δοκιμασμένη: συκοφαντία, καταστολή, δίωξη.
Στο επίπεδο της συκοφαντίας, όμως, βρίσκεται κρυμένη η ουσία του ζητήματος: είναι αυτή που μετατρέπει το θύμα σε θύτη – όπου θύμα ο άνθρωπος που καταπιέζεται η ελευθερία του και αποφασίζει να αντιδράσει, ως όφειλε. Τα παραδείγματα είναι πολλά:
- Οι χιλιάδες εξεγερμένοι νέοι που καλούνται να απολογηθούν για τη βία μερικών εκατοντάδων όταν η ασυνομία δολοφονεί εφήβους.
- Οι απεργοί που πρέπει να αποδείξουν ότι δεν είναι τεμπέληδες όταν διαμαρτύρονται για την αφαίρεση θεμελιωδών κατακτήσεών τους.
- Οι οικολόγοι ότι δεν πετάνε φίδια στην ύπαιθρο(!) όταν διαμαρτύρονται για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
Και άλλα πολλά: το θύμα βιασμού ότι δεν «τα ήθελε», ο τίμιος στις συναλλαγές του ότι δεν είναι αφελής ή ηλίθιος, ο ελεύθερος κατασκηνωτής ότι δεν είναι εμπρηστής και ρυπαντής...
Το ενδιαφέρον στην όλη αυτή ιστορία είναι όταν η ενοχοποίηση του θύματος ανακυκλώνεται και στις συζητήσεις των ίδιων των ανθρώπων που αντιδρούν. Προσφάτως, στις 5 Μαΐου, οι πλέον των 250.000 διαδηλωτών γύρισαν σπίτι τους με την ουρά στα σκέλια ύστερα από τη συντονισμένη κίνηση της αστυνομίας (και των ΜΜΕ) εναντίον τους που κατέληξε σε 3 (+1) νεκρούς εργαζόμενους. Και όχι μόνο απολογούνταν για κάτι που δεν είχαν κάνει, αλλά και είχαν πεισθεί ότι έχουν μερίδιο ευθύνης!
Αυτή είναι η πολιτική μας κουλτούρα. Αυτή που καταπιέζει τον άνθρωπο, την ελευθερία, τη ζωή και τον έρωτα, και μετά στήνει στον τοίχο τους καταπιεζόμενους επειδή... δεν το υπέστησαν αδιαμαρτύρητα. Η πολιτική κουλτούρα που ενοχοποιεί το θύμα.
Κι αυτό επειδή στηρίζεται σε ένα οικονομικό σύστημα που μετρά την ευημερία χωρίς την κοινωνία, που υπολογίζει νούμερα και όχι ανθρώπους. Εκτός από λίγους. Πολύ λίγους...
Αυτή η πολιτική κουλτούρα πηγάζει από ένα οικονομικό σύστημα που, εν προκειμένω, δημιουργεί ένα νέο είδος προς εξαφάνιση: τον άνθρωπο ως αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης. Κι αυτό διότι βάλει κατά του ζωτικού χώρου ανάπτυξης αυτού του είδους, που είναι η φύση και η ελεύθερη διαβίωση μέσα σε αυτήν. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Πρώτον, μέσα από μια μηχανιστική αντίληψη για τη φύση, αποψιλώνει κάθε ανέπαφο τοπίο για να φέρει «ανάπτυξη», δηλαδή υποδουλώνει όλους τους πόρους του περιβάλλοντος (ανθρώπους, έδαφος, νερά κλπ) προκειμένου να φέρει οικονομικό κέρδος στους «προνομιούχους» που θα ωφεληθούν από αυτό.
Δεύτερον, απαγορεύει στους ανθρώπους την ελεύθερη πρόσβαση στους λίγους χώρους που έχουν μείνει ανέπαφοι προκειμένου να τους καταστήσει ανελεύθερους. Πράγματι, το ζητούμενο σε αυτή την απαγόρευση φαίνεται πως είναι η ίδια η Ελευθερία: να μην μπορείς να ζήσεις ούτε στιγμή απεξαρτημένος από τα «αγαθά» του καταναλωτισμού, να μην εκπαιδευτείς στην ανεξαρτησία και την επιβίωση στη φύση, να πρέπει να αγοράζεις ό,τι χρειάζεσαι «από τα δικά μας μαγαζιά» - φαγητό, όνειρα, life-style κοινωνικότητα! Στόχος της απαγόρευσης η ανεξαρτησία, η αποδέσμευση, η απλότητα και η ελευθερία. Ο Άνθρωπος δηλαδή.
Απέναντι σε αυτή την παράλογη άλωση κατά των βασικών προϋποθέσεων ανάπτυξής του, ο Άνθρωπος χάνει συνεχώς τις ζωτικές του διασυνδέσεις με τη φύση. Κι έτσι, μαζί με τα άλλα είδη του ζωΐκού βασιλίου, τις χελώνες, τα πουλιά και τα δελφίνια, χάνεται και ο άνθρωπος, από τα ίδια του τα χέρια. Γίνεται ένα νέο είδος προς εξαφάνιση.
Εδώ όμως υπάρχει μία διαφορά: το είδος που απειλείται αυτή τη φορά δεν είναι παρά αυτό που καταστρέφει αλλά και καλείται να προστατεύσει όλα τα υπόλοιπα. Αυτή τη φορά, δηλαδή, το ίδιο το είδος που βρίσκεται απειλούμενο είναι αυτό που αγωνίζεται για την προστασία του. Και έχει τη δύναμη να το κάνει. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, η επίθεση ενάντια στους υπερασπιστές του είναι τόσο ραγδαία. Η ανάδυση του Κινήματος για την Ελεύθερη και Υπεύθυνη Κατασκήνωση το φετινό καλοκαίρι είναι απλώς άλλο ένα παράδειγμα κινητοποίησης που άνοιξε τη σχετική συζήτηση σε όλα τα επίπεδα, και συνοδεύτηκε από τη σχετική καταστολή σε όλα τα επίπεδα. Και τη συκοφαντία επίσης.
Όμως, εμείς παλεύουμε για την επιβίωση και τη σωτηρία ενός είδους που ζει για να προστατεύει και όλα τα άλλα. Χωρίς αυτό το είδος το συνολικό οικοσύστημα απειλείται πολύ σοβαρά με ολική επικράτηση μιας «μηχανής», του homo-economicus, σε όλον τον πλανήτη εις βάρος κάθε άλλου φυσικού είδους. Παλεύουμε για τη διατήρηση των τόπων αναπαραγωγής του, για τις προϋποθέσεις της ελευθερίας και του έρωτα, της φιλίας και της χαράς. Κι έχουμε απέναντί μας ένα πολιτικό σύστημα που όποιον βλέπει να «σηκώνει κεφάλι» επιτίθεται πιο βάναυσα ακόμη... Γι’αυτό έγιναν οι μαζικές συλλήψεις στο Ρέθυμνο, τονίζοντας στα ΜΜΕ τους 4 που συνελήφθησαν για μικροποσότητες χασίς. Κι ας είναι και οι χρήστες ναρκωτικών επίσης θύματα αυτού του συστήματος καθώς απειλούνται με φυλάκιση λόγω της επιλογής τους να... κάνουν κακό στον εαυτό τους μέσω ενός ακόμη παράλογου νόμου. Χα! Nα ποινικοποιηθεί και η αυτοκτονία αν είναι έτσι.
Αλλά, το σύστημα ξέρει: αν αφήσουμε αυτούς να πάρουν ό,τι ναρκωτικά επιλέξουν, πώς θα τους οδηγήσουμε στα δικά μας, αυτά που χρηματοδοτούν τις προκλογικές μας καμπάνιες (δείτε άρθρο μου εδώ);
Όπως σε κάθε κοινωνική ομάδα, έτσι και στους κατασκηνωτές υπάρχουν και ορισμένοι που δεν... Αυτοί είναι οι λιγότεροι, όμως φαίνονται περισσότερο.Πάντα το «κακό» φαίνεται πιο πολύ. Πολύ περισσότερο όταν το «καλό» μένει αδρανές. Είναι χρέος λοιπόν όσων αντιδρούν να φωνάξουν πιο δυνατά, να μην απο προσανατολίζονται από το στόχο και τα επιχειρήματά τους, να σταθούν μπροστά. Σε όλα τα επίπεδα.
Να ποινικοποιηθεί κάθε είδους ρύπανση, θα αντιπρότεινα λοιπόν, αν είναι αυτό που μας ενοχλεί. Κι επειδή οι νόμοι δεν ενδιαφέρονται γι΄αυτό, ας γίνει αυτή τη φορά αντίστροφα: από κάτω προς τα πάνω. Με τη διεκδίκηση, τη συσπείρωση, την αλληλεγγύη, τη μεθοδικότητα, την κοινωνικότητα, την κατανόηση.
Αντίσταση στη ρύπανση. Σε κάθε ρύπανση: στην προπαγάνδα, στην κατακερμάτιση της χώρα μας, στη στέρηση της ελευθερίας, της χαράς μας και της αγάπης μας. Αντίσταση στο ψέμα και στην υποκρισία. Αντίσταση στη ρύπανση της λεγόμενης «Μεταπολίτευσης». Αντίσταση στην αποξένωση και στην απομόνωση.
Ελεύθερη Κατασκήνωση τώρα. Παντού και πάντα. Κι ας είναι αυτή μια απλή προπόνηση για το συνολικό...
ΥΓ: στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της εταιρείας ΑΛΦΑ, Τεχνική-Τουριστική ΑΕ, αναφέρεται ότι η ξενοδοχειακή μονάδα 188 κλινών που θέλει να κατασκευάσει στις εκβολές του χειμάρου Φονιάς στη Σαμοθράκη θα συμβάλει στη βελτίωση του υποβαθμισμένου από τους ελεύθερους κατασκηνωτές περιβάλλον!
www.nellypsarrou.com
